Jack Ma là một trong những người giàu nhất Trung Quốc với giá trị tài sản ước tính gần 30 tỷ USD. Ông cũng là cái tên dẫn dẫn trên thị trường thương mại điện tử của Trung Quốc với đế chế 264 tỷ USD và 450 triệu khách hàng.

Những người giàu có và quyền lực khi gặp Jack Ma đều nhận thấy sự khác biệt so với những gì đã biết về người đàn ông này. Chủ tịch của Ngân hàng Thế giới (WB) – Jim Yong Kim gặp Jack Ma 4 năm trước trong một bữa tối kéo dài 3 giờ. Ông đã giật mình khi thấy vị tỷ phú Trung Quốc đi sandal, cầm chuỗi hạt và ngồi chéo chân trên ghế.

Mặc dù vậy, Chủ tịch WB thực sự ấn tượng với niềm đam mê của Jack Ma đối với việc thúc đẩy thương mại toàn cầu bằng cách tập trung vào những người kinh doanh nhỏ, mà từ đó ông suy nghĩ lại cách phát triển tập đoàn của mình.

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã gặp Jack Ma lần đầu tiên cách lễ nhậm chức vài tuần. “Trump không biết nhiều về Alibaba nhưng ông ấy rất thích thú khi biết rằng người tiêu dùng Trung Quốc quan tâm đến việc mua hàng từ các doanh nghiệp nhỏ của Mỹ”, Michael Evans – cựu Chủ tịch Goldman Sachs – người giúp kết nối cuộc gặp này cho biết.

Jack Ma đã thực hiện một lời hứa đầy táo bạo – rằng Alibaba sẽ tạo ra 1 triệu việc làm tại Mỹ trong 5 năm tới. Một lời hứa không chỉ đúng thời điểm mà đúng với cả mục tiêu của vị Tổng thống vừa đắc cử của Mỹ. Ngay sau đó khi phát biểu trước tiền sảnh Trump Tower, ông Trump đã khẳng định “đây là cuộc gặp tuyệt vời. Jack Ma và tôi sẽ cùng nhau làm những thứ vĩ đại”.
Tổng thống Trump không phải người duy nhất sẵn sàng đứng để nghe chuyện về Alibaba. Mặc dù đã phát triển mạnh mẽ ở trung quốc, thực hiện chào bán lần đầu ra công chúng (IPO) vào năm 2014 với số tiền thu về khổng lồ – 25 tỷ USD tại sàn chứng khoán New York, tuy nhiên đế chế của Jack Ma vẫn là điều bí ẩn với quốc tế. Lý do đơn giản là khách hàng của Alibaba vẫn chủ yếu tại Trung Quốc. Jack Ma cũng nhận thức được điều này và đó cũng là một phần lý do tỷ phú hàng đầu của Trung Quốc nỗ lực quảng bá công ty của mình ra bên ngoài.

Để thực hiện lý tưởng của mình – đưa Alibaba đến với toàn thế giới – Jack Ma bận rộn với công tác chuẩn bị để trở thành nhà lãnh đạo toàn cầu. Năm 2016, Jack Ma đã dành tổng cộng 800 giờ để ghé thăm các Hoàng tử, Tổng thống, Thủ tướng và nhiều nhân vật cấp cao khác. Ông cũng là nhà kinh doanh đầu tiên của Trung Quốc khẳng định sẽ vượt qua biên giới của quốc gia này để vươn ra thế giới.

Trong những chuyến đi của mình, Jack Ma cố gắng thúc đẩy việc hạ thấp các rào cản thương mại, hỗ trợ thương mại điện tử và các chương trình giáo dục. Mục tiêu toàn hóa của ông được chuẩn bị một cách kỹ lưỡng với tầm nhìn đủ để phù hợp với mục tiêu của Chủ tịch Trung Quốc – Tập Cận Bình hay vị thế “nước Mỹ trên hết” của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Cũng giống như nhiều người lãnh đạo khác, động cơ của Jack Ma rất phức tạp. Trung Quốc là thị trường tiêu dùng khổng lồ và là một trong những thị trường có tốc độ phát triển rất nhanh, nhưng Jack Ma cũng hiểu rằng, ông cần chinh phục những vùng đất mới để Alibaba giữ được quỹ đạo tăng trưởng như hiện tại.

Và cơ hội này đến với Jack Ma mang đúng nghĩa “độc nhất vô nhị”. Sau nhiều thế kỷ, Trung Quốc gần đây đang cố khẳng định lại vị thế của mình như một nhà lãnh đạo thế giới – giống như cái tên Alibaba đã có được dấu ấn trên bản đồ doanh nghiệp, gia nhập hàng ngũ những cái tên đứng đầu. Với một dáng vẻ đặc trưng, người đàn ông 52 tuổi – Jack Ma dường như đã nhận ra cơ hội để vượt qua sự nổi tiếng của bản thân và chiếm vị trí trong số những nhà lãnh đạo kinh doanh được cả thế giới kính trọng.
Nếu có sự so sánh giữa hai cái tên này, thì Jack Ma có thể xếp cùng với CEO của Amazon – Jeff Bezos, người đứng đầu trong danh sách những nhà lãnh đạo hàng đầu thế giới của Fortune. Cả hai nhân vật này đều nổi tiếng với sự bền bỉ, triết lý kinh doanh và những cái tên lớn đứng sau. Một sự ngạc nhiên là cả hai đế chế này đang bước vào giai đoạn đầu cạnh tranh với nhau ở bên ngoài thị trường riêng. Tuy nhiên, Alibaba đang tỏ ra vượt trội hơn Amazon, ít nhất là về lợi nhuận.

Ngoài ra, Jack Ma cũng có mối quan hệ tốt đẹp với các chính phủ hơn so với Jeff Bezos – kể cả Mỹ hay Trung Quốc. Washington Post – tờ báo do người đứng đầu Amazon sở hữu đã từng nhiều lần công kích Trump. Mối quan hệ của Jack Ma với Nhà Trắng hiện phụ thuộc nhiều vào lời hứa đầy táo bạo với Tổng thống Donald Trump đối với vấn đề tạo thêm việc làm cho đất nước này. Mặc dù lời cam kết này có phần mơ hồ.

Vị tỷ phú hàng đầu của Trung Quốc dự đoán sẽ có khoảng 1 triệu doanh nghiệp nhỏ tại Mỹ đăng ký trên các nền tảng thương mại điện tử khác nhau, chủ yếu là Taobao và Tmall (Taobao Mall) – một website thương mại điện tử cao cấp dành cho các công ty tiêu dùng trên nền tảng của Taobao. Jack Ma ước tính, mỗi doanh nghiệp của Mỹ bán hàng trên Alibaba sẽ thuê ít nhất 1 nhân viên vì vậy sẽ tạo thêm 1 việc làm mới. Tại Trung Quốc, Alibaba có 10 triệu thương gia và ước tính tạo ra tới 30 triệu việc làm.
Lời cam kết 1 triệu việc làm là bước đi tiếp theo giúp các doanh nghiệp nhỏ của Mỹ bán được hàng ở Trung Quốc, như những gì Jack Ma đã chia sẻ trên Wall Street Journal 1 năm trước.Alibaba từng “khoe khoang” về một cửa hàng bán săm nhíp tại khu phố SoHo ở Manhattan với tên gọi Stadium Goods. Đế chế thương mại điện tử của Trung Quốc đã mời công ty nhỏ bé này tới một hội thảo tại New York cách đây một năm để tìm hiểu cách bán hàng trên Alibaba và làm cách nào để tăng quy mô nhân viên.

Và điều này đã làm thay đổi Stadium Goods. John McPheters – người Đồng sáng lập và Giám đốc điều hành của công ty cho biết, mặc dù chỉ có 3 trong số những nhân viên của công ty biết tiếng Trung nhưng Trung Quốc thực sự là cơ hội lớn cho công ty của ông, nơi tiêu thụ tới 100 triệu USD hàng hóa và gần 90% trong số đó là hàng hóa trực tuyến.

Tuy nhiên, doanh số từ Alibaba chỉ chiếm khoản 10%, hầu hết phần còn lại đến Tmall – một lựa chọn an toàn và được coi như nỗ lực của Alibaba để kiểm soát vấn đề hàng giả của Taobao. “Tính xác thực là một trong những trụ cột kinh doanh của chúng tôi và Alibaba có một danh sách kiểm tra điên rồ để đảm bảo các công ty bán hàng trên Tmall là hợp pháp”, John McPheters cho biết.

Nhiều người cho rằng mối quan hệ giữa tỷ phú hàng đầu của Trung Quốc và Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đưa Alibaba xâm nhập vào thị trường tiêu dùng của Mỹ, nhưng Alibaba cũng đã tuyên bố sẽ quan tâm hơn đến việc giúp các doanh nghiệp Mỹ bán hàng cho người tiêu dùng Trung Quốc thay vì các cách tiếp cận khác.

Tuy nhiên, tầm nhìn của Alibaba không chỉ dừng ở việc cạnh tranh với Amazon. Theo lãnh đạo cấp cao của hãng – Michael Evans, Alibaba sẽ đi vào thị trường Mỹ bằng 3 con đường: Hợp tác với thương hiệu nổi tiếng để bán hàng trên Tmall; giúp doanh nghiệp nhỏ – tạo việc làm mới – bán trên Taobao và kết hợp nhà sản xuất Mỹ với nhà sản xuất linh kiện Trung Quốc trên Alibaba.com. Hiện Tmall đã có sự tham gia của 7.000 thương hiệu Mỹ, tuy nhiên hai mục tiêu còn lại không được tiết lộ chi tiết.
Sự tò mò như một loại ma thuật làm nổi bật sự thành công của Jack Ma trong kinh doanh. Ông bắt đầu sự nghiệp khi còn là giáo viên tiếng anh, nhờ việc học bằng cách xem phim và trò chuyện với khách du lịch phương Tây tại Hàng Châu. Jack Ma là một trong những người đầu tiên trong số doanh nhân của Trung Quốc phát hiện ra Internet và ông cũng xuất hiện đúng lúc vào những thời điểm mang tính quyết định.

Năm 1997, khi còn làm cho Bộ Thương mại Trung Quốc, Jack Ma là người phiên dịch cho đồng sáng lập Yahoo – Jerry Yang trong chuyến thăm Bắc Kinh. Bản thân Yahoo sau đó cũng đã đầu tư 1 tỷ USD vào Alibaba vào năm 2005 và Jerry Yang cũng có mặt trong ban điều hành của tập đoàn này.

Jack Ma rất thích thú với vai trò giáo viên. “Trong hơn 12 năm, tôi tự gọi mình là Giám đốc giáo dục”, ông cho biết trong một cuộc phỏng vấn tại Hàng Châu. Năm 2013, Jack Ma từ chức Giám đốc điều hành của Alibaba (giám đốc điều hành hiện tại là Daniel Zhang, đã tham gia vào công ty vào năm 2007). Tuy nhiên, không ai nghi ngờ về tiếng nói đặc biệt quan trọng của Jack Ma trong tất cả các quyết định liên quan đến Alibaba và nhiều công ty thành viên.

Vị tỷ phú Trung Quốc cũng tham gia vào nhiều tổ chức quốc tế, trong quá trình nâng cao tầm cỡ của mình và Alibaba. Năm ngoái, Jack Ma trở thành cố vấn đặc biệt về doanh nhân trẻ và doanh nghiệp nhỏ tại Hội nghị thương mại và phát triển Liên hợp quốc. Ông cũng có mặt tại Diễn đàn kinh tế Thế giới tại Davos, Thụy Sỹ.

Năm 2015, Alibaba đã mua tờ South China Morning Post xuất bản bằng tiếng Anh, khoảng hai năm sau khi CEO của Amazon mua lại Washington Post. Giống như Bezos, Jack Ma không tham gia trực tiếp vào hoạt động của tờ báo, ít khi gặp mặt nhân viên và đưa Phó chủ tịch Alibaba – Joe Tsai về quản lý đơn vị này. Jack Ma lý giải khoản đầu tư này nhằm bảo đảm những người không nói tiếng Trung có thể được đọc các tin tức chất lượng về Trung Quốc.

Điều hành Alibaba cũng giống như việc vận hành một nền kinh tế với quy mô gần 500 tỷ USD, Jack Ma cho rằng ông phải có trách nhiệm chia sẻ với mọi người những gì mình nghĩ. “Ý tưởng, chính sách và hoạt động của chúng ta sẽ ảnh hưởng đến cuộc sống của nửa tỷ người”.
Jack Ma từng gây bất ngờ khi bày tỏ ý muốn nghỉ hưu. Vị tỷ phú Trung Quốc đã bắt đầu chuẩn bị cho ngày này vào năm 45 tuổi. Jack Ma thổ lộ rằng mình không muốn trở thành một trong những ông già tham dự các cuộc họp của ban điều hành sau khi đã đánh mất “phép thuật” của mình.
“Họ nên cho người trẻ một cơ hội”, Jack Ma chia sẻ. Ông không tiết lộ mình sẽ làm những gì sau khi rời khỏi đế chề này nhưng đã có những ý tưởng về các hoạt động. Một là giảng dạy hoặc là thư giãn. “Tôi đã có thời khóa biểu riêng cho mình. Tôi không muốn chết trong văn phòng, tôi muốn chết trên bãi biển”, Jack Ma nói.Dù vậy, không nhiều người xem cuộc nói chuyện này là nghiêm túc. Nhiều người quan sát thân cận với Alibaba chỉ ra rằng, không một quyết định lớn nào xảy ra mà không có ý kiến của Jack Ma và ông sẽ còn tiếp tục là người định hướng chiến lược cho Alibaba. Mặc dù sở hữu chưa đến 8% công ty và thậm chí không nắm cổ phần kiểm soát, nhưng mọi người đều hiểu nhân viên làm việc cho Alibaba là làm việc cho Jack Ma, giống với cách Steve Jobs điều hành Apple dù chỉ với lượng cổ phần rất nhỏ.

Trong lúc này, Jack Ma vẫn đang theo đuổi cùng lúc hai mục tiêu là hạ thấp rào cản thương mại và thúc đẩy sự phát triển cho các doanh nghiệp nhỏ. Alibaba có một sứ mệnh tương đối đơn giản dù là công ty lớn, đó là “giúp cho việc kinh doanh được thực hiện dễ dàng ở bất kỳ đâu”. Tại Trung Quốc, điều này đồng nghĩa với đầu tư vào mạng lưới các công ty logistics có tên Cainio – do Alibaba sở hữu 47% – nhằm cải tổ năng lực nghèo nàn của hệ thống chuyển phát của Chính phủ.

Alipay cũng đang mở rộng từ xử lý thanh toán cho đến các khoản nợ. Jack Ma còn tạo ra thương hiệu mới cho các sáng kiến như vậy, đặt tên là World e-Trade Platform (eWTP).

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã đưa ra thông điệp bảo vệ toàn cầu hóa, đồng thời đề nghị thế giới tiếp tục duy trì thương mại và đầu tư tự do… khi phát biểu tại Diễn đàn kinh tế Thế giới – tại Davos (Thụy Sĩ). Jack Ma đã có mặt ở đó và lắng nghe bài phát biểu của người đứng đầu Trung Quốc.

Với Jack Ma, toàn cầu hóa là một khởi đầu tuyệt vời nhưng tất cả mới chỉ là giai đoạn sơ khai. Vị tỷ phú Trung Quốc cho rằng toàn cầu hóa mới là “một đứa trẻ” và sẽ gặp những vết thương khi trưởng thành. Tuy nhiên, “chúng ta không thể làm hại một đứa trẻ chỉ vì chúng khóc nhiều được”.

Jack Ma cũng tin rằng sức mạnh kinh tế có thể làm được những gì mà các chính trị gia không thể. “Có lẽ cộng đồng kinh doanh phải những điều thay vì chính phủ. Khi đặt 200 lãnh đạo nhà nước vào trong một căn phòng chỉ để cố nhận ra một điều gì đó, thì nó có thể là điều bất khả thi. Tuy nhiên, khi đặt 200 doanh nhân vào một phòng, chúng ta có thể nghĩ ra gì đó”.

Theo Minh Sơn – Anh Tú
VNExpress